Pengenalan Falsafah (Siri 1)

Sesi ini sahaja, saya mengajar 4 subjek falsafah, dan keempat-empat kitab yang digunakan hampir-hampir sama penulisannya. Sesi lepas dua kali (kaherah dan iskandariah), dan tahun sebelumnya sekali.. Lebih kurang sama sahaja method kitab yang digunakan. Alhamdulillah, Allah inginkan diri ini lebih mahir dalam bidang falsafah.. Maka, untuk memudahkan sahabat-sahabat tahun 2, saya buatkan sedikit ringkasan sebagai permulaan bagi pengajian Falsafah Tahun 2 Usuluddin.

Pengenalan Falsafah

Asal Usul Perkataan Falsafah

1. Falsafah adalah perkataan yang berasal dari Bahasa Yunani
2. Ia tergabung daripada dua perkataan
a. Faila – Mahabbah (cinta, suka dan sebagainya)
b. Sofia – Hikmah (faedah, hasil, natijah dan sebagainya)
3. Ia bermaksud, cintakan faedah, sukakan hasil daripada sesuatu dan sebagainya.
4. Contohnya falsafah solat, bermaksud faedah daripada solat seperti menyihatkan badan, menambahkan tenaga dan sebagainya.
5. Contohnya yang lain, falsafah cinta, ialah faedah atau hasil daripada cinta, iaitu kasih sayang, kebahagiaan dan sebagainya

Makna Istilah Falsafah

1. Makna Falsafah dari segi istilah berbeza mengikut perbezaan aliran falsafah, dan perbezaan zaman
2. Iaitu, setiap aliran falsafah atau tokoh falsafah mempunyai ta’rif-ta’rif mereka yang tersendiri
3. Begitu juga perbezaan zaman. Setiap zaman menta’rifkan falsafah dengan makna yang tertentu
4. Maka, ia terbahagi kepada 4 zaman yang berbeza :
a. Makna Falsafah Pada Zaman Yunani
b. Makna Falsafah Pada Zaman Pertengahan
c. Makna Falsafah Pada Zaman Baru
d. Makna Falsafah Pada Zaman Terkini (Kontemporari)

Makna Falsafah Pada Zaman Yunani

Pada zaman Yunani, terbahagi kepada 4 peringkat zaman

1. Zaman Sebelum Socrates (sebelum 469 SM)
a. Takrif : Kajian bersifat teori yang mengkaji tentang alam, dan sebab kewujudan alam
b. Mengkaji tentang asal usul alam, sistem alam semulajadi, tabiat alam, unsur-unsur alam dan sebagainya.
c. Contohnya, Thalis mengatakan alam itu berasal dari air, Anxiesmanes mengatakannya dari angin, dan Demokritis mengatakannya dari zarah.

2. Zaman Socrates (469 SM – 399 SM) dan Sufusta’iy
a. Takrif : Kajian tentang manusia
b. Sufusta’iy banyak bermain lidah dan lebih mengutamakan perdebatan
c. Mereka menyebabkan keruntuhan akhlak disebabkan hanya berhujah dengan bermain-main.
d. Socrates bangun menentang mereka, dan membentuk satu kajian tentang akhlak dan nilai-nilai murni.

3. Zaman Plato (427 SM – 348 SM) dan Aristotle (384 SM – 322 SM)
a. Takrif Plato : Kajian tentang asal usul kehidupan, dan kajian tentang tabiat manusia.
b. Takrif Aristotle : Ilmu tentang sesuatu yang wujud, berdasarkan hakikat kewujudannya.
c. Muncul Falsafah Metafizik yang mengkaji tentang kuasa ghaib, atau dinamakan sebagai Ilmu KeTuhanan.

4. Zaman Abiqoriah dan Rawaqiah (selepas Aristotle)
a. Abiqoriah dan Rawaqiah adalah 2 aliran falsafah yang berbeza. Ia adalah kumpulan ahli falsafah yang mempunyai dua manhaj pemikiran yang berbeza.
b. Takrif Abiqoriah : Penyelusuran ke arah kehidupan yang bahagia dengan menggunakan akal
c. Takrif Rawaqiah : Seni bagi nilai-nilai murni
d. Pada zaman ini, falsafah hanya ditafsirkan berdasarkan akhlak atau nilai murni semata-mata.
e. Kedua-dua aliran ini menitik beratkan aspek praktikal, bukan konsep semata-mata.

Makna Falsafah Pada Zaman Pertengahan

1. Zaman pertengahan ialah 400 M hingga 14 M
2. Terbahagi kepada jenis ahli falsafah
a. Ahli Falsafah Kristian
i. Mencari keselarian di antara falsafah dan agama Kristian
ii. Tokoh : Saint Agustine, dan Saint Toma Aquini
iii. Takrif : Kajian tentang tabiat, ilmu kehidupan, dan ilmu metafizik
b. Ahli Falsafah Islam Timur
i. Al Kindi : Ilmu tentang hakikat sesuatu yang wujud, berdasarkan kemampuan manusia.
ii. Al Farabi : Ilmu tentang sesuatu yang wujud, berdasarkan hakikat kewujudannya.
iii. Ibnu Sina : Penyempurnaan jiwa manusia dengan menggambarkan sesuatu, kemudian membenarkannya dengan mengenal hakikatnya.
c. Ahli Falsafah Islam Barat
i. Ibnu Bajah : Kajian tentang sesuatu yang wujud, berdasarkan hakikat kewujudannya.
ii. Ibnu Thufail : Cintakan hikmah atau faedah (makna asal)
iii. Ibnu Rusyd : Kajian tentang sesuatu yang wujud dari sudut perkaitan dengan penciptanya

Makna Falsafah Pada Zaman Baru

1. Bermula pada kurun ke 17 hingga 1945 M (Perang Dunia Kedua)
2. Terbahagi kepada dua jenis aliran
a. Aliran Yang Menggunakan Akal
i. Fransis Becon : Ilmu yang terhasil daripada akal, atau kekuatan akal
ii. John Loke : Gambaran bagi penyelesaian secara kritikan bagi akal manusia
iii. Hume : Kajian tentang tabiat manusia
b. Aliran Yang Menggunakan Uji Kaji (Eksperimen)
i. Decart : Pengetahuan yang sempurna, yang mampu untuk diketahui oleh manusia
ii. Kent : Gambaran tentang penelitian menggunakan akal, dengan cara kritikan

Makna Falsafah Pada Zaman Terkini (Kontemporari)

1. Bermula pada 1945 M sehingga sekarang
2. Pemahaman terhadap falsafah semakin sempit
3. Banyak berkembang dalam bentuk teori-teori sahaja, maka falsafah diterjemahkan melalui teori-teori yang dicipta
4. Contohnya, Teori Kewujudan, Teori Relitiviti Masa dan sebagainya


Ikuti sambungannya di siri-siri akan datang.. Semoga bermanfaat

Muhammad Mujahid bin Mohammad Fadzil
Usuluddin, Akidah dan Falsafah
Universiti al Azhar